ویتامین ها؛ از اشتباه تا واقعیت
به گزارش وبلاگ نرم افزار جیرا، خبرنگاران: در اینکه ویتامین ها و مواد معدنی برای سلامت ما الزامی هستند، شکی نیست، اما اگر واقعا چیزی که روی جعبه غلات صبحانه یا بسیاری از خوراکی های دیگر در خصوص تامین ویتامین مورد احتیاج برای داشتن یک روز عالی و پر انرژی، نوشته شده درست است، پس چرا نمی توانیم وقتی احساس بیماری می کنیم با مصرف همان خوراکی ها درمان شویم؟

از طرف دیگر درآمد سالیانه 19 میلیارد دلار در صنعت دارو های مولتی ویتامین به ما یادآور می گردد که گاهی ترجیح می دهیم به آسانی یک قرص کوچک بخوریم تا اینکه خودمان را به زحمت بیاندازیم و کلم بروکسل تهیه کنیم و بعد به مقدار کافی از آن آماده کنیم و بخوریم. اما اگر واقعیتش را بخواهید هیچ کدام از این ادعا ها صد در صد درست نیستند. کاش همه چیز به همین سادگی بود، ولی موضوع این است که اولا هیچ کدام از این قرص ها نمی توانند به تنهایی جاگزین منابع طبیعی ویتامین ها باشند و دوم اینکه هرچند مصرف قرص های ویتامین گاهی لازم است، اما دوز بالای آن ها می تواند حتی آسیب رسان باشد.
کارشناسان در مورد مکمل های ویتامین که به خاطر تبلیغات گسترده مورد استقبال قرار گرفته اند حقایقی را آشکار نموده اند که در اینجا به آن می پردازیم.
ویتامین ها و مواد معدنی برای رشد و عملکرد مناسب بدن یک احتیاج اساسی هستند. برخی از آن ها واکنش های شیمیایی حیاتی را در بدن مهیا می نمایند حال آنکه در برخی شرایط هم می توانند همچون مانعی سر راه عملکرد درست ارگان ها قرار گیرند.
متخصصان تغذیه ویتامین ها و مواد معدنی را ریزمغذی یا عنصر غذایی کم مصرف می خوانند تا از دیگر مواد خوراکی همچون پروتئین ها، کربوهیدرات ها و چربی ها که عنصر غذایی پر مصرف محسوب می شوند و بخش عمده رژیم غذایی ما را تشکیل می دهند، قابل تشخیص باشند. درست است که همان عناصر کم مصرف برای بهبود عملکرد عناصر پر مصرف حیاتی هستند، اما در مقدار کم. بهتر است با یک مثال بحث را شفاف کنیم؛ اگر عناصر غذایی پر مصرف را بنزین ماشین در نظر بگیریم، ویتامین ها و مواد معدنی روغن موتور و آب باتری هستند.
کمبود ویتامین می تواند منجر به بیماری های جدی مثل بری بری، پلاگرا و اسکوروی گردد. این بیماری ها تا دهه 1940 در ایالات متحده بسیار شایع بود تا زمانی که سازمان غذا و داروی ایالات متحده مصرف غذا های رایجی همچون نان و شیر را الزامی کرد. این بیماری ها هنوز هم در بسیاری از کشور های فقیر رایج هستند.
اول رعایت یک رژیم غذایی سالم
اگر از یک رژیم غذایی سالم پیروی کنید به مقدار کافی از عناصر غذایی مورد احتیاج بدن دریافت خواهید کرد، اما متاسفانه بیشتر افراد رژیم غذایی سالمی ندارند؛ بیشتر مردم در بهترین حالت روزانه دو یا سه واحد میوه و سبزیجات دریافت می نمایند حال آنکه باید پنج واحد دریافت گردد. همین رژیم های نامناسب باعث می گردد متخصصان تغذیه برای بسیاری از مراجعین شان مصرف مولتی ویتامین را تجویز می نمایند. اما باید بدانید غذا های کامل از جمله انواع سبزیجات یا غلات کامل علاوه بر اینکه فیبر زیادی دارند منبع بسیاری از مواد مغذی دیگر هم هستند که به هیچ عنوان تنها به وسیله قرص به میزان کافی تامین نمی گردد. در واقع دانشمندان هنوز هم عناصر کمیاب جدیدی در غذا ها کشف می نمایند که در هیچ قرص و شربت تقویتی یافت نمی گردد.
اگر فکر می کنید با یک رژیم غذایی افتضاح و مصرف انواع قرص و شربت ویتامین می توانید اوضاع سلامت تان را تحت کنترل بگیرید به معنای واقعی کلمه سخت در اشتباهید.
انتخاب مکمل
وقتی به قفسه دارو های مکمل در داروخانه یا حتی سوپرمارکت نگاه می کنیم از زیادی تنوع آن ها اشباع می شویم! فراورینمایندگان قدرتمند این عرصه انواع مختلفی از مکمل ها را به تفکیک برای خانم ها، آقایان، بچه ها، سالمندان، ورزشکاران و... فراوری می نمایند. پس بهترین و عاقلانه ترین کار این است که با توجه به سن و جنسیت تان نوع مناسب را انتخاب کنید. به عنوان مثال خانم ها تا پیش از یائسگی بیشتر از بچه ها یا افراد مسن به آهن احتیاج دارند. حال آنکه افراد سالمند به جذب ویتامین بی 12 احتیاج بیشتری دارند؛ بنابراین احتیاج به مکمل ها بر اساس سن متغیر است.
فولیک اسید عنصر مهمی در پیشگیری از تولد نوزاد با مسائل ستون فقرات است. گفته می گردد در فرایند تشکیل نطفه و بارداری حتما باید میزان مورد احتیاج فولیک اسید به طور صد در صد به وسیله مکمل ها دریافت گردد. به همین دلیل است که اغلب به خانم ها توصیه آغاز می گردد به محض اینکه تصمیم به بارداری می گیرند قرص فولیک اسید را آغاز نمایند.
کلسیم و ویتامین D
مکمل های کلسیم نیز برای گروه های سنی خاصی مهم هستند. دوز مورد احتیاج برای نوجوانان 1300 میلی گرم در روز است. یک فنجان شیر حاوی حدود 300 میلی گرم کلسیم است. منابع دیگر کلسیم عبارتند از پنیر، ماست، سبزیجات، حبوبات و پنیر توفو که از سویا تهیه می گردد. مکمل های کلسیم معمولا دارای 500 یا 600 میلی گرم کلسیم هستند. برای یک پسر 15 ساله اگر در وعده شام یک مکمل کلسیم دریافت کند کافی است، ولی افراد بالای 50 سال باید روزانه 1200 میلی گرم کلسیم بگیرند تا بتوانند از پوکی استخوان ایمن بمانند.
متخصصان توصیه می نمایند افراد میانسال، کسانی که بیشتر اوقات در خانه هستند و از آفتاب محرومند و همچنین افرادی که پوست تیره دارند بهتر است مصرف ویتامین D را هم به وسیله مکمل ها و هم با خوردن خوراکی های غنی شده با ویتامین D افزایش دهند تا از استخوان هایشان حفاظت گردد. ویتامین D به جذب کلسیم یاری می نماید و به همین خاطر است که غالبا مکمل های کلسیم همراه با ویتامین D هستند.
گروه های خاصی مثل سیگاری ها، خانم های باردار و افرادی که جراحی یا بیماری جدی داشته اند ممکن است احتیاج به مصرف مکمل های بیشتری داشته باشند. برای اینکه مطمئن شوید چقدر و چه مکملی مصرف کنید بهترین کار این است که با پزشک تان مشورت کنید و مصرف خودسرانه نداشته باشید.
شواهد قطعی حاکی از آن است که رعایت یک رژیم غذایی سالم و رسیدن مقدار کافی ریزمغذی ها به بدن می تواند از بیماری های جدی مثل سرطان ها یا مسائل قلبی شما را مصون نگه دارد. مثلا سلنیوم از جمله مواد معدنی است که می تواند از بسیاری از انواع سرطان پیشگیری کند. اما به غیر از سلنیوم هنوز شواهد قطعی در مورد مصرف دوز بالای آنتی اکسیدان هایی، چون ویتامین B یا C برای تاثیرات این چنینی وجود ندارد.
ادعا های بحث برانگیز در مورد سلامت
اگر در جستجوی مولتی ویتامین یا مکمل مناسب هستید باید حواس تان را کاملا جمع کنید. صنعت دارو های مکمل در جهان چندان هم تحت نظارت دولت ها نیستند و شما می توانید با مصرف خودسرانه آن ها به خود صدمه بزنید یا حتی خودتان را به کشتن دهید!
فرمولاسیون بسیاری از این مکمل ها بحث برانگیز و مشکوک است هرچند بی ضرر. برخی مکمل های مردانه حاوی لیکوپن مازاد است ماده ای که زمانی تصور می شد از سرطان پروستات پیشگیری می نماید؛ اما برخی متخصصان سرطان، این ادعا را رو به زوال می دانند. مولتی ویتامین های مخصوص بانوان معمولا حاوی عصاره چای سبز یا جینسینگ است که به کاهش وزن یاری می نماید، اما این ادعا هم هنوز ثابت نشده است!
خطرناک ترین قسمت ماجرا وقتی است که دوز بالایی از مکمل ها با هدف درمان چاقی، افسردگی و برخی مسائل دیگر مصرف می گردد. در بهترین حالت، مصرف آن ها درمان واقعی این مسائل را مختل می نماید و در بدترین حالت منجر به صدمات جدی یا حتی مرگ می گردد.
اوردوز ویتامین به مسائل کبدی، سرطان و مرگ پیش از موعد می انجامد. تا همین اواخر ویتامین هایی همچون B حتی در صورت مصرف بالا غیرسمی تلقی می شدند، اما شواهد جدید نشان می دهد که مصرف بیش از اندازه ویتامین B6 می تواند مسائل جدی برای سیستم اعصاب ایجاد کند.
متاسفانه علی رغم هشدارها، همچنان وسوسه مصرف برخی از این مکمل های جادویی برای برخی افراد وجود دارد. پس حواس تان باشد تنها کسی که صلاحیت تجویز مکمل برای شما دارد و می تواند در انتخاب نوع مناسب هدایت کند پزشک تان است.
منبع: برترین ها